تاریخچه عید نوروز باستانی در افسانه ها؛ جمشید یا کیومرث؟
پنج‌شنبه، ۲ اسفند ۱۴۰۳
عید نوروزیا جشن "روز نو"، جشن آغاز سال جدید در تقویم ایرانی و همچنین جشن بهار می باشد. تاریخچه نوروز به دوران هخامنشیان برمی گردد و در متون قدیمی مانند "شاهنامه" فردوسی به آن اشاره شده است. این جشن به مرور زمان با تغییرات فرهنگی و سیاسی مختلفی روبرو شده و در دوره های مختلف تاریخ، به ویژه پس از ورود اسلام به ایران، دستخوش تحولات زیادی شده است.
با وجود این تغییرات، نوروز همچنان به عنوان یک جشن ملی و فرهنگی مهم در جامعه ایرانی باقی مانده است. اما عید نوروز از چه زمانی شروع شد؟ چرا عید نوروز 13 روز است؟ طبق نظر مورخان نخستین تمدن بشری که نوروز را جشن گرفتند چه کسانی بودند؟ در این مقاله از کتابخانه یودل تحریر قصد داریم تا به این سوالات پاسخ داده و تاریخچه عید نوروز را به زبان ساده برای شما بیان کنیم؛ همراه ما باشید.
عید نوروز چیست؟
عید نوروز، به معنای "روز نو"، جشن سنتی سال نو ایرانی است که بیش از دو هزار سال است که در ایران جشن گرفته می شود. این جشن به طور گسترده ای توسط مردم با هر قومیت، مذهب یا زبانی جشن گرفته شده و ویژگی های غیر قومی و غیر مذهبی آن باعث شده است که این جشن هنوز هم در خارج از مرزهای سیاسی ایران و در میان مردم آسیای مرکزی، قفقاز و بسیاری دیگر از مناطق غرب آسیا برگزار شود. عید نوروز، که به معنای "روز نو" است، ریشه در آیین زرتشتی دارد و به عنوان نمادی از تولد دوباره و تجدید حیات در طبیعت شناخته می شود. نوروز در روز اعتدال بهاری، 1 فروردین و معمولا در ۲۱ مارس، برگزار می شود.
نوروز نه تنها جشن آغاز سال نو است، بلکه فرصتی برای تجدید روابط خانوادگی و اجتماعی نیز به شمار می آید. این جشن با آداب و رسوم خاصی نظیر سفره هفت سین، دید و بازدید، و برگزاری مراسم خاص همراه است. نوروز همچنین نشان دهنده غنای فرهنگی و تاریخی ایرانیان است و از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی نوروز نیز شناخته شده است.
سیری در تاریخ عید نوروز
عید نوروز، جشنی باستانی و ملی است که قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال دارد و به عنوان نماد نو شدن و آغاز سال نو در فرهنگ ایرانیان شناخته می شود. این جشن در دوران باستان، به ویژه در دوران مادها و هخامنشیان، به عنوان یک رویداد ملی و رسمی برگزار می شد. شواهد تاریخی نشان می دهد که نوروز به عنوان نمادی از رستاخیز و تجلیل از طبیعت در بهار، از دیرباز در جوامع مختلف مورد توجه بوده است.
در دوران هخامنشیان، نوروز به اوج شکوه خود رسید و به عنوان یک جشن ملی شناخته شد. داریوش بزرگ، نوروز را به عنوان جشن ملی اعلام کرد و این جشن به مدت ۱۰ روز در تخت جمشید برگزار می شد. در این دوران، آداب و رسوم خاصی مانند سفره هفت سین و دید و بازدید به این جشن افزوده شد که همچنان در فرهنگ ایرانیان باقی مانده است.
با گذشت زمان، نوروز در دوران ساسانیان به عنوان مهم ترین جشن سال شناخته شد و آداب و رسوم آن بیشتر توسعه یافت. در این دوران، جشن های نوروز به مدت دستکم ۶ روز برگزار می شد و شاه ساسانی هدایایی به مردم اعطا می کرد. نوروز در این زمان نه تنها جنبه ملی بلکه جنبه های اجتماعی و اقتصادی نیز پیدا کرد و به عنوان فرصتی برای تقویت روابط اجتماعی و اقتصادی مردم شناخته می شد.
در دوران اشکانیان و ساسانیان، نوروز به عنوان نمادی از وحدت و همبستگی ملی ایرانیان معرفی شد. این جشن به حفظ و انتقال باورها و سنت های فرهنگی کمک کرد و به تقویت هویت ملی ایرانیان در برابر هجوم فرهنگ های بیگانه پرداخت. نوروز در این دوران به عنوان فرصتی برای تجدید قوا و شادمانی در بین مردم مطرح بود.
عید نوروز از چه زمانی شروع شد؟
سابقه تاریخی نوروز به عنوان یکی از جشن های باستانی ایرانی، به قرن دوم میلادی برمی گردد. نام "نوروز" برای نخستین بار در این دوره در مدارک ایرانی ذکر شده است؛ اما شواهد باستان شناسی و متون تاریخی نشان می دهند که این جشن، قدمتی بسیار بیشتر از آن دارد و احتمالاً از دوران هخامنشیان (حدود 550-330 قبل از میلاد) نیز جشن گرفته می شده است. در این دوران، نوروز به عنوان یک روز خاص و مهم در تقویم ایرانیان شناخته می شد و به احتمال زیاد، مراسمی مرتبط با آغاز فصل بهار و تجدید حیات طبیعت را شامل می شده است.
در دوران ساسانی (224-650 میلادی)، نوروز به عنوان مهم ترین جشن سالانه در ایران شناخته می شد. در این دوره، نوروز نه تنها به عنوان یک جشن ملی بلکه به عنوان یک جشن سلطنتی نیز مورد توجه قرار گرفت. بسیاری از سنت ها و آداب مربوط به نوروز در این زمان شکل گرفتند و به تدریج به بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ ایرانی تبدیل شدند. در این دوران، مراسم هایی مانند دید و بازدید، برگزاری جشن های بزرگ و تبادل هدایا به طور رسمی در روز نوروز برگزار می شد.
نوروز در دوران ساسانی به عنوان نمادی از قدرت و وحدت ملی نیز مطرح بود. شاهان ساسانی به عنوان نمایندگان خداوند، نوروز را فرصتی برای تجدید بیعت با مردم و نشان دادن قدرت خود می دانستند. در این زمان، جشن نوروز با برگزاری مراسم های خاص در کاخ های سلطنتی و حضور در میان مردم همراه بود و به عنوان یک روز مقدس و مهم در تقویم ملی ایران شناخته می شد. اما افسانه ها در این باره چه می گویند؟
همچنین بخوانید: سال مار نماد چیست
اولین نوروز در افسانه ها
نوروز، به عنوان یک جشن باستانی، با افسانه ها و روایات متعددی در تاریخ ایران گره خورده است. این افسانه ها و روایت ها نه تنها به تاریخچه نوروز اشاره دارند، بلکه به عمق فرهنگی و اجتماعی این جشن باستانی و نقش آن در تقویت هویت ملی ایرانیان کمک می کنند. نوروز به عنوان نمادی از امید و نو شدن، همچنان در فرهنگ ایرانیان زنده و پویا باقی مانده است. در ادامه به برخی از مشهورترین این افسانه ها و روایت ها می پردازیم:
داستان جمشید و آفرینش نوروز
بر اساس شاهنامه فردوسی، جمشید اولین پادشاهی است که جشن نوروز را برگزار کرد. در زمانی که مردم در رفاه و آسایش زندگی می کردند، جمشید پس از پیروزی بر ضحاک و نشستن بر تخت، جشنی بزرگ برای شکرگزاری از خداوند برپا می کند و آن روز را نوروز می نامد. در این روز، خورشید به طور مستقیم بر تخت جمشید می تابد و نور عظیمی جهان را فرا می گیرد. این افسانه نوروز را به عنوان نماد شکرگزاری و آغاز سال نو معرفی می کند.
نقش کیومرث در تاریخ نوروز
کیومرث، به عنوان اولین پادشاه و بنیان گذار تمدن بشری در برخی متون باستانی معرفی شده است. در روایات مختلف، او نیز به عنوان اولین کسی که به شکرگزاری از خداوند جشنی بزرگ برپا کرد، شناخته می شود و روز برگزاری آن را نوروز نامید.
داستان سیاوش و آفرینش نوروز
با اینکه سیاوش به عنوان بنیان گذار نوروز مطرح نمی شود، اما در داستان مرگ او نمادهای مرتبط با نوروز وجود دارد. در شاهنامه، بعد از مرگ سیاوش، سوگواری بزرگی در ایران و توران به پا می شود و ایرانیان برای یک سال لباس سیاه می پوشند. سپس در روز نوروز از ماتم درآمده و لباس های نو می پوشند. این داستان به نوعی بازتابی از چرخه زندگی و مرگ در طبیعت و تولد دوباره آن در بهار است.
تاریخچه عید نوروز به زبان ساده
نوروز به عنوان یکی از جشن های مهم و باستانی ایرانی، ریشه های عمیقی در تاریخ و فرهنگ این سرزمین دارد. این جشن به طور خاص به جشن های بهاری در بین النهرین مرتبط است که نشان دهنده آغاز فصل جدید و تجدید حیات طبیعت بود. با گسترش کشاورزی و نشستن قبایل ایرانی در مناطق مختلف، این جشن به تدریج به عنوان یک رسم فرهنگی و اجتماعی پذیرفته شد. در واقع، نوروز نماد پیوند انسان با طبیعت و تجدید زندگی است که در آن، کشاورزان به استقبال فصل بهار و زمان کشت و کار می رفتند.
با گذشت زمان و تغییرات فرهنگی، نوروز به یک رسم ایرانی تبدیل شد که ویژگی های خاص خود را پیدا کرد. در دوران هخامنشیان و سپس ساسانیان، این جشن به عنوان یک رویداد ملی و مذهبی مورد توجه قرار گرفت و آداب و رسوم متنوعی به آن افزوده شد. از جمله این رسوم می توان به برگزاری مراسم دید و بازدید، تبادل هدایا و برپایی سفره هفت سین اشاره کرد. این مراسم نه تنها به عنوان یک جشن ملی، بلکه به عنوان نمادی از هویت و فرهنگ ایرانی نیز شناخته می شود.
نوروز امروز
امروزه سال نوروز نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز جشن گرفته می شود. این جشن به عنوان آغاز سال رسمی در ایران و افغانستان شناخته می شود و در کشورهای دیگری همچون تاجیکستان، آذربایجان و برخی مناطق کردنشین نیز گرامی داشته می شود. نوروز به عنوان یک جشن ملی، فرصتی برای تجدید روابط خانوادگی و اجتماعی است و مردم در این روز با برگزاری مراسم ویژه، به استقبال بهار می روند.
جشن نوروز معمولا با تعطیلات و دید و بازدید از خویشاوندان همراه است. مردم در این ایام به خانه های یکدیگر می روند، سفره های هفت سین را برپا می کنند و از غذاهای خاص نوروزی لذت می برند. این جشن نه تنها فرصتی برای تجدید دیدارها و روابط اجتماعی است، بلکه به عنوان یک نماد از امید و نوید زندگی تازه در دل مردم باقی مانده است. از این رو، نوروز به عنوان یک میراث فرهنگی جهانی ثبت شده و به تقویت پیوندهای فرهنگی و اجتماعی در سطح بین المللی کمک می کند.
بهترین عیدی برای کودکان
یکی از مرسومات عید نوروز دادن عیدی به بچه های کم سن و سال و کوچکترها است. بهترین عید برای بچه ها بی شک می تواند وسایل فانتزی کیوت و لوازم تحریر باشد. در یودل تحریر انواع لوازم تحریر فانتزی با بسته بندی و بدون بسته بندی قابل سفارش هستند. شما می توانید بهترین و جدیدترین لوازم تحریر و وسایل فانتزی موجود در بازار را با قیمتی اقتصادی در یودل تحریر بیابید.
سوالات متداول
طبق نظر مورخان نخستین تمدن بشری که نوروز را جشن گرفتند چه کسانی بودند؟
طبق نظر مورخان نخستین تمدن بشری که نوروز را جشن گرفتند، به احتمال زیاد تمدن سومری ها بودند. تاریخچه عید نوروز به عنوان جشن سال نو و آغاز فصل بهار، ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران دارد و به دوره های هخامنشیان و پیش از آن برمی گردد.
چرا عید نوروز 13 روز است؟
روز 13 فروردین که پایان جشن سال نو است به روز طبیعت شناخته می شود و به نوعی پیان جشن را اعلام می کند. این مدت زمان به جشن نوروز هویت خاصی می بخشد و نشان دهنده اهمیت فرهنگی و اجتماعی این جشن در زندگی مردم ایران است.
بنیان گذار نوروز در شاهنامه کیست؟
فردوسی در شاهنامه جمشید شاه را به عنوان اولین فری که سال نوروز را گرامی داشت معرفی می کند.
بهترین عیدی برای کودکان چیست؟
بهترین عید برای بچه ها بی شک می تواند وسایل فانتزی کیوت و لوازم تحریر باشد.
در آخر
در این مقاله از یودل تحریر تلاش کردیم که تاریخچه عید نوروروز را در افسانه ها و همچنین در استاد تاریخی موثق جست و جو کنیم و اطلاعاتی را که درباره این عید باستانی به فراموشی سپرد شده است مجدد یادآوری کنیم. فراموش نکنیم که که نورورز هویت ملی ما است و انتقال تاریخ آن به کودکان تلاش برای حفظ هویت ایران و ایرانی است و وظیفه همگان؛ ممنون که تا پایان همراه ما بودید.